Spaar- en ledlampen

Er zijn veel mogelijkheden om geld en energie te besparen op verlichting. Spaarlampen en ledlampen zijn in veel gevallen de beste alternatieven voor de gloeilamp. Beide komen met voor- en nadelen en zijn daarbij ook niet altijd geschikt voor iedere situatie. Wij vertellen je waarom je het beste voor led- en spaarlampen kan kiezen en welke je moet kiezen in welke situatie.

Verboden lampen

Sinds september 2012 is het op de markt brengen van gloeilampen en halogeenlampen met een lager energielabel dan C verboden, dus eigenlijk zijn er alleen nog maar redelijk zuinige lampen verkrijgbaar. Winkels mogen overigens nog wel verkopen wat ze op voorraad hebben liggen.

Lampen worden steeds zuiniger

Spaar- en ledlampen zijn beide een stuk zuiniger dan gloeilampen: spaarlampen gebruiken ongeveer 30% van de energie die gloeilampen gebruiken en bij ledlampen is dat zo’n 85% . Maar er komen meer dingen kijken bij het uitkiezen van een energiebesparende lamp dan alleen het energieverbruik.

Spaarlampen

Spaarlampen zijn er in vele verschillende soorten en maten en hebben veel meer eigenschappen die betrekking hebben op jouw gebruik ervan. Deze eigenschappen zijn net zo belangrijk bij de overweging wat voor lamp voor jou het beste is. Spaarlampen zijn dan ook niet per definitie voor iedere situatie de juiste keuze. Hieronder noemen we wat voor- en nadelen van spaarlampen, waar je rekening mee moet houden bij het aanschaffen en plaatsen van spaarlampen.

Voordelen spaarlamp

Een spaarlamp geeft 3 tot 4 keer meer licht dan een gloeilamp, een gloeilamp van 40 watt kun je bijvoorbeeld vervangen door een spaarlamp van 9 of 13 watt. Verder gaat een spaarlamp veel langer mee: sommige spaarlampen halen wel 8.000 tot 15.000 branduren en gloeilampen komen ongeveer aan de 1.000. De kleuren van spaarlampen kunnen sterk verschillen, waardoor je meer kleurkeuze hebt, van warm tot koud.

Nadelen spaarlamp

Spaarlampen hebben veel voordelen, maar zijn lang niet altijd de juiste keuze. Zo zijn ze bijvoorbeeld niet altijd dimbaar en ze zijn duurder in de aanschaf dan gloeilampen. De investering kan wel al binnen een jaar terugverdiend zijn. Een spaarlamp geeft niet altijd even mooi licht, maar het is inmiddels van een stuk betere kwaliteit dan in het verleden.

Kort gebruik

Het duurt vaak langer voordat spaarlampen ́opgestart ́ zijn, wat soms als vervelend ervaren kan worden. Een spaarlamp is daarom niet de juiste keuze als je vaak achter elkaar het licht aan– en uitdoet. Het verkort de levensduur van een spaarlamp aanzienlijk als het licht vaak voor korte perioden aangezet wordt. In ruimtes als het toilet, berging, slaapkamer of kelder is de spaarlamp daarom niet de juiste keuze. Ook bij lampen met een bewegingssensor is een spaarlamp sterk af te raden.

Omgevingstemperatuur

Ook voor buiten is een spaarlamp niet erg geschikt, omdat veel soorten niet goed werken bij kou. Omdat ze erg warm kunnen worden en ze ook niet goed tegen teveel warmte kunnen, is het overigens ook sterk af te raden om een spaarlamp in een gesloten armatuur te doen. Zorg ervoor dat er genoeg open ruimte om de lamp heen is zodat deze warmte weg kan.

Piekspanning

Verder moet je weten dat spaarlampen continue op piekspanning werken, wat een storing kan veroorzaken die schade kan aanbrengen aan andere apparatuur of spaarlampen. Daarom is het beter om geen spaarlamp te gebruiken in oude woningen, behalve als deze kan worden aangesloten binnen een nieuwere groep.

Kwik

Spaarlampen bevatten een kleine hoeveelheid kwik, wat in het milieu terecht kan komen. Je kunt daarom een spaarlamp niet zomaar weggooien; ze moeten bij het klein chemisch afval. Let ook goed op met warme spaarlampen, want deze zijn dan een stuk kwetsbaarder. Als ze breken kunnen de kwikdampen die vrijkomen gevaarlijk zijn. De hoeveelheid kwik in spaarlampen is zeer laag (wettelijk maximaal 5 milligram), maar het is wel belangrijk dat er juist gehandeld wordt als er een spaarlamp breekt.

Wees voorzichtig met kapotte spaarlampen

Gebruik bij het breken van een spaarlamp geen stofzuiger maar schuif liever de scherven op een blaadje, ventileer de ruimte goed en was na opruimen goed je handen. Gooi ook meteen de vuilniszak met de scherven weg. Wees ook voorzichtig met het plaatsen van spaarlampen op plaatsen waar kinderen gemakkelijk bij kunnen. Er bestaan ook ‘double envelop’ spaarlampen, die kun je bijvoorbeeld plaatsen op kwetsbare plekken. Double envelop lampen zijn lampen met een tweede bolletje en soms ook een siliconen rubbertje, waardoor bij breken het kwik minder snel vrijkomt.

Ledlampen

Ledlampen zijn de zuinigste optie als het aankomt op lamp keuze. Ze hebben daarnaast veruit de meeste branduren: in theorie zo ́n 50.000, hoewel dit overigens vaak niet gehaald wordt (ledlampen hebben in de praktijk zo ́n 20.000 tot 40.000 branduren). De prijs ligt hoger dan die van een ‘gewone’ gloeilamp en ook hoger dan die van spaarlampen.

Voordelen ledlamp

Vaak is het met ledlampen wel mogelijk om ze te dimmen en als je ze aandoet, heb je meteen vol licht. De prijzen zijn flink gedaald in de laatste paar jaar en net als bij spaarlampen heb je ook van led lampen binnen een jaar je geld al terugverdiend. Verder produceren ledlampen zeer weinig warmte en zijn ze bestand tegen trillen en schokken. Daarnaast is de licht terugval minder dan 30% op de langere termijn. Ledlampen geven ook het meeste van de opgenomen warmte af in licht, namelijk zo ́n 50%. Bij een spaarlamp of tl-buis is dit ongeveer 35% en bij een gloeilamp slechts 10%. De overgebleven warmte wordt afgegeven aan de omgeving.

Nadelen ledlamp?

Ledlampen zijn relatief duur in aanschaf, dit komt doordat het fabricageproces een stuk ingewikkelder is dan bij andere lampen. Daarnaast is het licht erg fel en is het dan ook beter om er niet direct in te kijken. Niet alle ledlampen hebben een stralingshoek van 360 graden, maar tegenwoordig zijn er steeds meer van te koop. Ledlampen kunnen niet goed tegen hoge temperaturen, hierdoor loopt de lichtopbrengst terug. Wees daarom voorzichtig met armaturen met te weinig luchtstroming. Vroeger was de kleurtemperatuur van ledlampen erg koud, maar zijn er tegenwoordig steeds meer verschillende soorten verkrijgbaar, van koudwit tot warmwit. Verder is de kleurweergaveindex (of de kleuren op een natuurlijke manier worden weergegeven) niet altijd even goed. Vooral bij goedkopere lampen kan dit een probleem zijn. Verder mogen ledlampen niet in de prullenbak en ze zijn ook geen klein chemisch afval: ledlampen moeten bij de elektrische apparatuur.

Wat is het verchil tussen watt en lumen?

Toen er nog voornamelijk gloeilampen gebruikt werden, stond op de verpakking de lichthoeveelheid als watt op de verpakking. Nu is daar ‘lumen’ bijgekomen. Het verschil met watt is het volgende: watt geeft het energieverbruik van een lamp aan (stroom) en lumen is een eenheid voor lichtstroom (licht). Dat is eigenlijk veel logischer, want als je op zoek bent naar het juiste lampje, zoek je die vaak voor op specifieke plaatsen in het huis en wil je dus weten hoeveel licht een lamp geeft. De hoeveelheid stroom is dan niet direct relevant. Hieronder zie je een overzicht waarin duidelijk wordt hoeveel lumen ongeveer hoort bij een hoeveelheid watt.

Vergelijking watt met lumen

Gloeilamp wattag Lichtopbrengst
15 watt 100 – 150 lm
25 watt 200 – 300 lm
40 watt 400 – 500 lm
60 watt 700 – 850 lm
75 watt 900 – 1100 lm
100 watt > 1300 lm

Openbaar

Steeds meer steden gaan over op ledverlichting, bijvoorbeeld in lantaarnpalen en openbare ruimtes. Door de energiebesparing en de lange levensduur is namelijk de investering al op zeer korte termijn terugverdient. In verkeerslichten zit vrijwel geen enkele gloeilamp meer.